پادشاه زندیق
[آمنحوتپ چهارم]:به محض اینکه به شاهی رسید به مخالفت با دین آمون و کاهنانی که به راه او می رفند آداب وشعایر او را برپا می داشتند برخواست،و با کمال شجاعت اعلام کرد که همه خدایان و آداب و شعایری که در این دین است پست و بت پرستانه است و جهان را جز خدای یگانه نیست که آتون است.ما این مطلب را نمی دانیم که اخناتون نظریه خدای یگانه را خود را از سرزمین شام گرفته یا اینکه آتون صورت دیگری از آدونیس بوده است،این خدای تازه هر اصل و منشا که داشته،چنان بوده که دل شاه را از خرمی و شادی لبریز می ساخته،به همین جهت نام نخستین خود آمونحوتپ را که کلمه آمون در آن وجود داشته است،برگردانده و نام خود را اخناتون یعنی آتون راضی است،نامید.ناگهان فرمان داد که نام همه خدایان جز آتون را از نوشته ها و نقشه های عمومی مصر بزدایند.هر دینی جز دین خود را نا مشروع و حرام شمرد و دستور داد که همه پرستشگاه های قدیمی بسته شود.و بعنوان اینکه شهر طیره شهر نجسی است از آن بیون آمد و برای خود پایتخت زیبایی بنام آخناون یعنی شهر افق آتون بنا نهاد.[۱]
اخناتون با یک ضربه هم طبقه تونانگر و توانای کاهنان را از قدرت انداخت و خشم آنها را بر انگیخت،و هم پرستش خدایانی را که در نتیجه اعتقاد و سن طولانی بر مردم مصر عزیز گشته بودند حرام گردانید.در آن هنگام که در سال ۱۳۶۲ قبل از میلاد از دنیا رفت بیش از سی سال نداشت.[۱]
وی هیجده سال زمام امور مصر را داشت،دگرگونی های متعددی که در عرصه فرهنگی و دینی و سیاسی و اقتصادی و بنیاد های دیگر اجتماعی مصر به وقوع پیوست قرن ها مصر را در همه ابعاد و جهات به خود مشغول داشت.اخناتون با رنسانس دینی خود بر آن بود تا مصر را به صورت قدرتی نوین و متفاوت به آنچه تا کنون بوده است به جهانیان معرفی کند.وی خدای آتون را به جای آمون مبنا و مبدا و ملاک پرستش قرار داد و خود را تایید شده از سوی آن رب التوع قلمداد نمود.این اقدام اخناتون را به صورت دشمن روحانیون و مصریان سنت گرا در آورد.و بزرگترین خدا و خدایان دیگر را مردود دانست و حرام به شمار یاورد و آیین های آنها را ممنوع و کاهنان را برکنار و طرد نمود.[۲]
———
[۱]تاریخ تمدن ویل دورانت/کتاب اول مشرق زمین/فصل هفتم/پادشاه زندیق
[۲]تاریخ مصر باستان دکتر اردشیر خدادادیان/انتشارات سخن ۱۳۸۸/صفحات ۶۳۵ و ۶۳۶
